Lập kế hoạch chăm sóc bệnh nhân sỏi đường tiết niệu được chia giúp hai phần trước và sau mổ. Khi lập kế hoạch chăm sóc bệnh nhân sỏi tiết niệu Điều dưỡng viên cần lưu ý một số gì?
A: Chăm sóc người bệnh trước mổ sỏi đường tiết niệu
Nhận định người bệnh trước mổ sỏi đường tiết niệuGiảng viên Cao đẳng Điều Dưỡng tại Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur chia sẻ một số câu hỏi vấn đáp dành cho các bạn sinh viên điều dưỡng cần khai thác trên bệnh nhân trước khi mổ sỏi đường tiết niệu như sau:
Nhận định toàn trạng: thể trạng bệnh nhân, da, niêm mạc, dấu hiệu sinh tồn.Nhận định cơn đau của bệnh nhân: Bệnh nhân đã đau thời gian bao lâu? Đau từng cơn hay đau liên tục? Bệnh nhân thấy đau dữ dội hay đau âm ỉ? Vị trí đau?Nhận định tiểu tiện của bệnh nhân: Tiểu bao nhiêu lần trong một ngày? Số lượng nước tiểu trong 24h? Tiểu tiện có buốt, rắt, nước tiểu có máu, mủ hoặc bí tiểu không?
Nhận định thực thể:Bụng bệnh nhân có trướng không.Xem hai hố thận có đầy không, thận có to không?
Xem bệnh nhân có ống thông tiểu không? Tình huống có thì ống thông chảy tốt không? Nước tiểu trong hay đục?Một số vấn đề cần chăm sóc người bệnh trước mổ sỏi đường tiết niệuNguy cơ urê máu cao.Bệnh nhân đau vùng hố thận.Nguy cơ nhiễm trùng đường tiết niệu.
Bạn đang xem: Chăm sóc bệnh nhân sau mổ sỏi niệu quản
Lập và thực hiện kế hoạch chăm sóc người bệnh trước mổ sỏi đường tiết niệuMột số tình huống trước mổ cần được ăn uống đủ chất.Đối với bệnh nhân có nguy cơ urê máu cao:Cho ăn chủ yếu gluxid, hạn chế protid.Truyền dịch theo y lệnh. Sử dụng dung dịch đường là chính, hạn chế dịch muối, truyền dung dịch natribicacbonat 1,4%.Giúp thông đường tiểu: đặt ống thông niệu đạo – bàng quang.Giảm đau cho bệnh nhân:Để bệnh nhân nghỉ ngơi, tránh vận động.Sử dụng thuốc giảm đau theo y lệnh.
B: Chăm sóc người bệnh sau mổ sỏi đường tiết niệu
Nhận định sau mổ (hậu phẫu) sỏi đường tiết niệuĐiều dưỡng viên hỏi bệnh nhân đã mổ được bao lâu?Xem toàn trạng có tốt không?
Bệnh nhân ăn ngủ, vận động có tốt không?
Điều dưỡng viên nhận định tiểu tiện có tốt không?
Điều dưỡng viên nhận định vết mổ, những ống dẫn lưu đặt trong mổ tiết niệu.
Điều dưỡng viên chăm sóc ống dẫn lưu hố thận: loại ống dẫn lưu này đặt vào hố thận trong tình huống mổ vào thận.
Sau mổ ống dẫn lưu này chảy ra ít dịch tiết, máu. Dịch chảy qua ống ít dần sau 3 ngày thì rút ống. Tình huống nước tiểu qua ống dẫn lưu hố thận quá 200 ml/24h thì không được rút ống và báo với phẫu thuật viên.Điều dưỡng viên chăm sóc ống dẫn lưu bễ thận: dẫn lưu này thường là ống Malecot hoặc ống Petzer, dẫn lưu mủ hoặc nước tiểu. Tình huống đặt quá 25 ngày, rút thay ống mới, ống này bơm rửa được.Điều dưỡng viên chăm sóc ống dẫn lưu niệu đạo bàng quang: thường sử dụng là ống Nelaton trong tình huống đặt thông tiểu xong rút ngay. Loại ống Foley đặt lưu thông. Bơm rửa khi bàng quang có máu, mủ hoặc tắc ống. Đặt từ 5 đến 7 ngày rút thay ống mới. Chú ý vệ sinh chân ống tránh nhiễm khuẩn ngược dòng.C: Điều dưỡng đánh giá kết quả chăm sóc bệnh nhân sỏi đường tiết niệu
Các giảng viên Cao đẳng Điều dưỡng Liên thông cho biết: Một số kết quả mong chờ sau khi các bạn Điều dưỡng viên thực hiện lập và chăm sóc bệnh nhân sỏi tiết niệu cần đạt được là:
Bệnh nhân không có biến loạn dấu hiệu sinh tồn do urê máu cao.Bệnh nhân không nhiễm khuẩn ngược dòng.Không nhiễm trùng vết mổ.Những ống dẫn lưu không tắc, rút đúng thời gian.
Nguyên nhân:
- Do chế độ dinh dưỡng bất cân bằng, uống ít nước và sử dụng một số dược phẩm như vitamin D, canxi, sulphanilamid, ascorbic (hơn 4 g mỗi ngày…) có thể gây bệnh. Hậu quả là thành phần hóa học của nước tiểu bị thay đổi, chủ yếu là sự gia tăng lượng chất làm nước tiểu bị tinh thể hóa.
- Các loại thức ăn có nhiều axit nước tiểu (thịt, gan, cật, rượu đỏ); nhiều axit oxalic (thịt gà, gan, gạo, đậu, ca cao, cà phê, rau cần tây, rau bina, bắp cải, cải củ) làm tăng khả năng hình thành sỏi. Nước cứng có nhiều muối canxi, thức ăn cay và chua nâng cao độ axit trong nước tiểu cũng thúc đẩy tạo sỏi.
- Sỏi thận có thể do dị dạng đường tiểu hoặc một số bệnh đường tiểu làm cản trở lưu thông nước tiểu gây ứ đọng tạo nên sỏi (dị dạng, u, sỏi bàng quang, u xơ, viêm tiền liệt tuyến). Sỏi thận có thể do nhiễm khuẩn đường tiểu (viêm thận, viêm bàng quang, niệu đạo,...). Sỏi bàng quang, sỏi niệu quản có thể gây nhiễm khuẩn ngược dòng gây nhiễm khuẩn thận, từ đó có thể tạo điều kiện cho sự hình thành sỏi thận.
- Ngoài ra, một số bệnh về máu, bệnh gút sẽ dẫn đến sỏi thận.
Xem thêm: Viêm phổi: nguyên nhân, triệu chứng và cách chữa bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính
Thành phần sỏi
- Sỏi thận hình thành từ một số chất liệu và việc nắm rõ các thành phần này sẽ giúp lựa chọn đúng chiến thuật điều trị, thuốc thang và cách ăn kiêng. Đa số sỏi có thành phần oxalat (một dạng muối của axit oxalic) và phosphat (từ axit phosphoric). Sỏi urat từ axit uric ít gặp hơn. Hàm lượng phosphat trong nước tiểu phụ thuộc vào chế độ dinh dưỡng, và tăng lên khi đói, thiếu vitamin D hoặc khi tuyến yên hoạt động nhiều. Thành phần sỏi được xác định dựa vào kết quả phân tích nước tiểu.
- Bệnh sỏi thận có thể diễn ra một cách âm thầm và chỉ thể hiện khi đã có sỏi trong thận. Khi cát hay sỏi bắt đầu di chuyển trong cơ thể, người bệnh bắt đầu thấy đau. Cơn đau thường bắt đầu ở vùng thắt lưng, sau đó di chuyển xuống bụng, bẹn và đùi. Khi cử động hay thay đổi tư thế sẽ xuất hiện cơn đau thắt ở vùng eo, có thể đi kèm rối loạn tiểu, thân nhiệt tăng, khó chịu, buồn nôn, ra mồ hôi lạnh và sình bụng.
- Khi sỏi xuống đến phần dưới của đường tiểu, người bệnh hay buồn đi tiểu. Nếu sỏi chặn toàn bộ thiết diện trong đường tiểu thì nước tiểu bắt đầu tích tụ trong thận, gây ra các cơn đau sỏi thận. Giai đoạn này có thể xuất hiện máu trong nước tiểu, nhất là khi có cơn đau mạnh hay lao động nặng. Có khi sỏi được thải ra cùng nước tiểu. Khi thấy cảm giác khó chịu ở vùng eo dù không nặng cũng cần nhanh chóng đến khám bác sĩ tiết niệu.
Uống nhiều nước là một trong những biện pháp dinh dưỡng cho người sỏi thận
Chế độ dinh dưỡng cho người sỏi thận:
Thực phẩm nên ăn khi bị sỏi thận
- Canxi: Ban đầu nhiều người nghĩ rằng sự gia tăng đáng kể mức tiêu thụ can-xi trong chế độ ăn uống sẽ làm tăng nguy cơ hình thành sỏi thận. Tuy nhiên, việc sử dụng các thực phẩm chứa can-xi đúng hàm lượng quy định chủ yếu là từ các sản phẩm chế biến từ sữa như phô mai, sữa và sữa chua… giúp giảm nguy cơ hình thành sỏi thận.
- Uống thật nhiều nước: để tiểu nhiều, như vậy, sỏi sẽ ít có nguy cơ tái phát. Theo TS.BS. Đỗ Gia Tuyển - Đại học Y Hà Nội: "Với bất kỳ loại sỏi nào cũng cần uống nhiều nước, đảm bảo lượng nước tiểu lớn hơn 2,5 lít mỗi ngày, tốt nhất uống nước để làm sao khi đi tiểu, nước tiểu trong là được". Nếu bệnh nhân có thói quen nhâm nhi trà đặc thì nên chuyển qua "hệ trà đá ly cối", dùng nhiều canh trong bữa ăn.
- Sinh tố hữu ích: vitamin B6 và vitamin A có ích cho bệnh nhân sỏi thận. Vitamin B6 làm giảm lượng oxalat trong nước tiểu, do đó, giảm khả năng kết tủa sỏi oxalat. Vitamin A có tác dụng giữ cho hệ thống bài tiết nước tiểu được điều hoà để chống lại sự thành hình của sỏi thận. Lượng cần thiết vào khoảng 5.000 IU vitamin A và 20 - 30mg vitamin B6 mỗi ngày.
Các thực phẩm nên tránh khi bị sỏi:
- Tránh ăn nhiều protein (chất đạm): Bác sĩ Brian thuộc Đại học New York (Mỹ) sau nhiều cuộc nghiên cứu cho biết: "Giữa việc ăn nhiều protein và bệnh sỏi thận có mối liên hệ mật thiết, do làm gia tăng lượng axit, canxi và phốt pho trong nước tiểu". Mỗi ngày bạn chỉ nên ăn tối đa chừng 200g thịt cá.
- Tạm dừng các loại thuốc: thuốc bổ, thực phẩm chức năng khi chưa có ý kiến bác sĩ về việc dùng kèm thuốc trị sỏi thận. - Hạn chế ăn muối: Cố hạn chế lượng muối ăn vào trong ngày không quá 3g. Khi ăn các loại đồ hộp, snack, dưa muối, kim chi, phomat nên xem kỹ lượng muối trên vỏ hộp.
- Giảm đường, giảm mỡ.
- Hạn chế dùng các loại nước ngọt, nước giải khát có gar, cà phê, trà đậm đặc, bia, rượu,..
Chế độ dinh dưỡng hợp lý có vai trò quan trọng trong việc phòng và điều trị sỏi thận.
